Termin instalacji kasy rejestrującej u podatników kontynuujących działalność gospodarczą

Ustawa o VAT w art. 111 ust. 1 nakłada obowiązek stosowania kas rejestrujących na podatników, którzy dokonują sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Od tej zasady istnieją pewne wyjątki, które zostały szczegółowo określone w rozporządzeniu w sprawie zwolnień. Są to zarówno zwolnienia ze względu na osiągnięty obrót z tytułu sprzedaży na rzecz osób fizycznych (zwolnienia podmiotowe), jak i ze względu na rodzaj wykonywanych czynności (zwolnienia przedmiotowe). Zwolnienia te obowiązują do 31 grudnia 2012 r.

Utrata prawa do zwolnienia z ewidencjonowania

Na mocy § 3 ust. 1 pkt 2 i ust. 6 rozporządzenia w sprawie zwolnień, z obowiązku ewidencjonowania obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących w okresie do 31 grudnia 2012 r. zwolnieni są podatnicy, których obroty na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych nie przekroczyły w poprzednim roku podatkowym kwoty 40.000 zł, pod warunkiem, że wcześniej nie powstał wobec nich obowiązek ewidencjonowania.

Zwolnienie to jednak traci moc po upływie dwóch miesięcy, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło w ciągu roku podatkowego przekroczenie kwoty obrotów w wysokości 40.000 zł.

Aby wyliczyć kwotę obrotów uprawniającą do zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania za pomocą kasy rejestrującej, należy:

zsumować całą sprzedaż na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych w danym roku - narastająco od początku roku,
nie wyłączać z tej kwoty wartości sprzedaży usług i towarów, które zostały wymienione w załączniku do tego rozporządzenia, jako zwolnione z ewidencjonowania, np. sprzedaż wysyłkowa, sprzedaż usług, za które zapłata następuje za pośrednictwem banku,
przyjąć obrót netto, tj. bez VAT.

Przykład

Podatnik prowadzi działalność handlową od grudnia 2010 r. W grudniu 2011 r. przekroczył limit 40.000 zł. Oznacza to, że podatnik od 1 marca 2012 r. był zobowiązany do ewidencjonowania sprzedaży za pomocą kasy rejestrującej.

Wskazać należy, że przepis § 3 ust. 1 pkt 2 w związku z ust. 6 ww. rozporządzenia ma zastosowanie niezależnie od tego, w którym miesiącu w ciągu roku obowiązujący limit obrotów zostanie przekroczony. Przykładowo, jeśli kwota 40.000 zł została przekroczona we wrześniu 2011 r. - to ewidencjonowanie obrotów w kasie rejestrującej należało rozpocząć od 1 grudnia 2011 r. Przekroczenie limitu w październiku przesunie ten obowiązek na dzień 1 stycznia 2012 r.

Niekorzystne stanowisko organu podatkowego

Okazuje się jednak, że ustalenie terminu, od którego należy rozpocząć sprzedaż za pomocą kasy rejestrującej w przypadku przekroczenia limitu obrotów w wysokości 40.000 zł w listopadzie lub grudniu, może okazać się sporne. Świadczy o tym wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach interpretacja indywidualna z dnia 25 listopada 2011 r., nr IBPPP4/443-1384/11/KG.

W sprawie będącej przedmiotem zapytania, spółka wskazała, że przekroczyła obrót z tytułu sprzedaży dla osób fizycznych i rolników ryczałtowych w grudniu 2010 r. Organ podatkowy w uzasadnieniu stwierdził m.in., że: "(...) w omawianej sprawie kwota obrotu z działalności, o której mowa w art. 111 ust. 1 ustawy, przekroczyła w 2010 r. wartość 40.000 zł. W świetle powyższego Wnioskodawca nie mógł od dnia 1 stycznia 2011 r. skorzystać z prawa do zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania na podstawie § 3 ust. 1 pkt 2.

Tym samym w stosunku do Wnioskodawcy, nie znajdzie zastosowania przepis § 3 ust. 6 w myśl którego zwolnienie, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, traci moc po upływie dwóch miesięcy, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło w ciągu roku podatkowego przekroczenie kwoty obrotów w wysokości 40.000 zł z działalności, o której mowa w art. 111 ust. 1 ustawy.

Powyższe oznacza, iż Wnioskodawca od dnia 1 stycznia 2011 r. obowiązany jest do zaewidencjonowania za pomocą kasy rejestrującej, każdej sprzedaży na rzecz podmiotów, o których mowa w art. 111 ust. 1 ustawy o VAT, nieobjętej zwolnieniem przedmiotowym z obowiązku ewidencjonowania. (...)"

W rozpatrywanej sprawie Dyrektor Izby Skarbowej stwierdził, co prawda, że podatnik powinien rozpocząć ewidencjonowanie od 1 lipca 2011 r., jednak termin ten wynikał z faktu, iż wcześniej nie dokonywał on sprzedaży dla osób prywatnych i rolników ryczałtowych - dla omawianego zagadnienia pozostaje to więc bez znaczenia.

Czy fiskus ma rację?

Z przedstawionym powyżej stanowiskiem organu podatkowego trudno się jednak zgodzić.

Przyjęcie go za prawidłowe oznaczałoby, że podatnicy, u których obroty przekroczyły limit 40.000 zł w listopadzie bądź grudniu muszą obowiązkowo rozpocząć ewidencjonowanie od stycznia następnego roku. Ta grupa podatników miałaby zatem mniej czasu na przygotowanie się do rozpoczęcia ewidencjonowania niż podatnicy, których obroty przekroczą ustawowy limit wcześniej (np. w lipcu czy w sierpniu).

Z § 3 ust. 1 pkt 2 w związku z ust. 6 rozporządzenia w sprawie zwolnień, wynika że jeśli kwota obrotu ze sprzedaży dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej i rolników ryczałtowych przekroczyła w poprzednim roku podatkowym kwotę 40.000 zł, to zwolnienie traci moc po upływie dwóch miesięcy, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło w ciągu roku podatkowego przekroczenie ww. limitu.

W powyższym przepisie wyraźnie mowa jest o przekroczeniu limitu "w ciągu roku". Brak jest zatem jakichkolwiek podstaw do uznania, że chodzi tu o miesiące inne niż listopad i grudzień.

Zakończenie roku kalendarzowego, co już wielokrotnie podkreślaliśmy na łamach Poradnika VAT nie ma żadnego wpływu na sposób liczenia terminu rozpoczęcia ewidencjonowania przy zastosowaniu kasy rejestrującej.

Reasumując

Przekroczenie limitu obrotów w wysokości 40.000 zł z tytułu dokonywanej sprzedaży na rzecz osób fizycznych oraz rolników ryczałtowych w trakcie roku podatkowego, powoduje, iż podatnik traci prawo do zwolnienia z obowiązku stosowania kas rejestrujących po upływie dwóch miesięcy, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym limit ten został przekroczony. Bez względu na to, czy obroty te przekroczą ustawowy limit na początku roku (w styczniu lub w lutym), w środku roku, czy też dopiero pod koniec roku (w listopadzie lub grudniu), podatnik kontynuujący prowadzenie działalności gospodarczej ma zawsze 2 pełne miesiące na rozpoczęcie ewidencjonowania obrotu i kwot podatku należnego przy użyciu kasy.