Poradnik VAT nr 18 (354) z dnia 20.09.2013

Zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania obrotów w kasie w pytaniach i odpowiedziach

Na mocy § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie zwolnień w związku z poz. 34 załącznika do rozporządzenia, zwolnieniu z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących, w danym roku podatkowym, nie później niż do dnia 31 grudnia 2014 r., podlega świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, o ile łącznie są spełnione następujące warunki:

1) każde świadczenie usługi dokonane przez podatnika jest dokumentowane fakturą, w której są zawarte dane identyfikujące odbiorcę;

2) liczba świadczonych usług, o których mowa w pkt 1, w poprzednim roku podatkowym nie przekroczyła 50, przy czym liczba odbiorców tych usług w tym okresie była mniejsza niż 20.

Wskazać należy, że przytoczony przepis dotyczy podatników kontynuujących świadczenie usług na rzecz osób nieprowadzących działalności oraz rolników ryczałtowych czyli takich, którzy usługi te świadczyli już w ubiegłym roku (w 2012 r.). Trzeba przy tym zauważyć, że odnosi się on do ilości transakcji i odbiorców w poprzednim roku.

W rozporządzeniu w sprawie zwolnień nie odnajdujemy przepisu, który stanowiłby o utracie prawa do korzystania ze zwolnienia przedmiotowego z chwilą przekroczenia ww. limitów w trakcie roku podatkowego i który wyznaczałby termin rozpoczęcia ewidencjonowania przy użyciu kasy w takiej sytuacji.

Wobec tego, stwierdzić należy, że jeżeli podatnik świadczący usługi na rzecz osób wymienionych w art. 111 ust. 1 ustawy o VAT, w poprzednim roku (w 2012 r.) zrealizował je w ilości niższej niż 50, a liczba odbiorców była mniejsza niż 20 (a z taką sytuacją mamy do czynienia w rozpatrywanej sprawie), to ma on prawo do korzystania ze zwolnienia z ewidencjonowania do końca 2013 r. (bez względu na liczbę transakcji i odbiorców w tym roku).

Jak wynika z pytania, w sierpniu br. podatnik przekroczył limit dotyczący ilości świadczonych usług. Oznacza to, że w przyszłym roku, tj. w 2014 r. omawiane zwolnienie nie będzie mogło być już stosowane. Wobec tego podatnik - co do zasady - powinien od 1 stycznia 2014 r. rozpocząć ewidencjonowanie świadczonych usług na rzecz osób fizycznych w kasie rejestrującej. Należy w tym miejscu przypomnieć, iż inkasowanie zapłaty za pośrednictwem banku (poczty) pozwoliłoby na korzystanie ze zwolnienia z ewidencjonowania określonego w poz. 37 załącznika do rozporządzenia.

Dostawa nieruchomości na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, zwolniona jest z obowiązku ewidencjonowania za pomocą kasy na mocy § 2 ust. 1 w związku z poz. 35 załącznika do rozporządzenia w sprawie zwolnień. Zwolnienie to obowiązuje w danym roku podatkowym (tj. 2013 r.), nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2014 r.

Zaznaczyć należy, że powyższe zwolnienie jest zwolnieniem przedmiotowym, czyli dotyczy wyłącznie czynności sprzedaży nieruchomości, a nie całej działalności podatnika. Przy tym zwolnieniu bez znaczenia jest wysokość obrotu jaki podatnik uzyskał ze sprzedaży nieruchomości na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej.

Nadmienić również warto, że w związku z przekroczeniem limitu obrotu uprawniającego do zwolnienia z ewidencjonowania (sprzedaż nieruchomości na kwotę 120.000 zł), podatnik obowiązany będzie do zaewidencjonowania za pomocą kasy rejestrującej, każdej sprzedaży nieobjętej zwolnieniem przedmiotowym. Przy czym, jeżeli po tej transakcji nie wystąpi sprzedaż na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej lub na rzecz rolników ryczałtowych, nie wystąpi również obowiązek ewidencjonowania przy użyciu kasy rejestrującej.

Należy jednak mieć na uwadze, iż dokonanie nawet jednorazowej transakcji (nieobjętej zwolnieniem przedmiotowym) na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej (czy też rolnika ryczałtowego) spowoduje, że sprzedaż ta powinna być zarejestrowana w kasie fiskalnej.

Jednym z warunków określonych w poz. 34 załącznika do rozporządzenia w sprawie zwolnień, których spełnienie daje prawo do zwolnienia z ewidencjonowania w kasie fiskalnej usług świadczonych w niewielkim zakresie (liczba usług mniejsza niż 50 oraz ilość odbiorców poniżej 20) - jest ich dokumentowanie fakturą.

Ponieważ za faktury uznaje się również rachunki w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.), wystawiane przez podatników niezarejestrowanych jako podatnicy VAT czynni, to uznać należy, że wyżej wymienione zwolnienie z ewidencjonowania ma zastosowanie także do podatników, którzy ze względu na zwolnienie z VAT, sprzedaż w całości dokumentują rachunkami.

Podatnik świadczący usługi, poza zwolnieniem wymienionym w poz. 34 załącznika do rozporządzenia może również skorzystać ze zwolnienia ze względu na formę dokonania zapłaty lub też wysokość osiąganych obrotów.

Zwolnienie ze względu na formę zapłaty wymienione zostało w poz. 37 załącznika do rozporządzenia. Aby podatnik mógł skorzystać z tego zwolnienia, zapłata za wykonaną czynność musi być dokonana w całości za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej odpowiednio na rachunek bankowy podatnika lub na rachunek podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej. Przy czym z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie musi wynikać, jakiej konkretnie czynności dotyczyła.

Zwolnienie ze względu na wysokość osiąganych obrotów przysługuje podatnikom, których obroty na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych nie przekroczyły w poprzednim roku podatkowym kwoty 20.000 zł.

W przypadku natomiast podatników rozpoczynających w poprzednim roku podatkowym dostawę towarów lub świadczenie usług na rzecz osób wymienionych w art. 111 ust. 1 ustawy o VAT zwolnienie to przysługuje, jeżeli kwota obrotu z tego tytułu nie przekroczyła, w proporcji do okresu wykonania tych czynności w poprzednim roku podatkowym, kwoty 20.000 zł. Przy czym, limit uprawniający do korzystania ze zwolnienia z ewidencjonowania w 2013 r. stanowi wówczas kwota 20.000 zł, bez względu na okres wykonywania tych czynności w 2012 r. (§ 7 ust. 2 rozporządzenia w sprawie zwolnień).

Zwolnienie podmiotowe, o którym mowa straci jednak moc po upływie dwóch miesięcy następujących po miesiącu, w którym obrót przekroczył ww. limit (§ 5 ust. 1 rozporządzenia).

Z § 3 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia w sprawie zwolnień wynika, że z obowiązku prowadzenia ewidencji za pomocą kasy do dnia 31 grudnia 2013 r. (nie później niż do dnia 31 grudnia 2014 r.) zwolnieni są podatnicy rozpoczynający po dniu 31 grudnia 2012 r. sprzedaż na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli przewidywany przez nich obrót z tego tytułu nie przekroczy, w proporcji do okresu wykonywania tych czynności w danym roku podatkowym, kwoty 20.000 zł.

Przy czym, co jest istotne w sprawie, limit ten należy liczyć od momentu rozpoczęcia sprzedaży dla wymienionych osób, a nie od momentu rozpoczęcia działalności gospodarczej.

Co do zasady, podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz m.in. osób fizycznych są obowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących. Jednakże do 31 grudnia 2013 r. (nie później jednak niż do końca grudnia 2014 r.) zwolnione z obowiązku ewidencjonowania za pomocą kasy rejestrującej są czynności wymienione w załączniku do rozporządzenia w sprawie zwolnień. Z poz. 44 tego załącznika wynika, że są to m.in. czynności, o których mowa w art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, tj.:

• przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste m.in. podatnika, wspólników oraz
   
• wszelkie inne darowizny.

Oznacza to, że przekazanie zestawu komputerowego na cele prywatne wspólnika nie spowoduje obowiązku zainstalowania kasy rejestrującej przez spółkę.