Czy otrzymanie zaliczki wpływa na limit obrotu uprawniającego do zwolnienia z obowiązku stosowania kasy?

W myśl § 3 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia w sprawie zwolnień, z obowiązku ewidencjonowania do dnia 31 grudnia 2014 r. zwolnieni są podatnicy:

u których kwota obrotu realizowanego na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym kwoty 20.000 zł;
rozpoczynający w poprzednim roku podatkowym dostawę towarów lub świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli kwota obrotu z tego tytułu nie przekroczyła, w proporcji do okresu wykonywania tych czynności w poprzednim roku podatkowym, kwoty 20.000 zł.

Z obowiązku prowadzenia ewidencji za pomocą kasy do końca roku podatkowego zwalnia się również podatników rozpoczynających po dniu 31 grudnia 2012 r. sprzedaż na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli przewidywany przez nich obrót z tego tytułu nie przekroczy, w proporcji do okresu wykonywania tych czynności w danym roku podatkowym, kwoty 20.000 zł (§ 3 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia).

Zwolnienie to nie ma jednak charakteru bezwarunkowego. Jeżeli bowiem w trakcie roku obroty ze sprzedaży dla osób prywatnych przekroczą kwotę 20.000 zł (lub ww. limit liczony proporcjonalnie do okresu dokonywania sprzedaży w 2014 r. – jeżeli w tym roku podatnik rozpocznie sprzedaż dla ww. podmiotów), zwolnienie straci moc po upływie dwóch miesięcy następujących po miesiącu, w którym obrót przekroczył ww. limit (§ 5 ust. 1 i 2 rozporządzenia).

Przykład

Podatnik od 1 lutego 2014 r. rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej. W dniu 10 lutego 2014 r. dokonał pierwszej sprzedaży na rzecz osoby fizycznej. Limit obrotów uprawniających do zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania za pomocą kasy powinien wyliczyć według następującego wzoru:

A = B × C/D

gdzie:

A	–	oznacza graniczną kwotę obrotu w proporcji do okresu prowadzonej sprzedaży, której przekroczenie powoduje utratę zwolnienia,
B	–	oznacza limit określony w rozporządzeniu, czyli 20.000 zł,
C	–	oznacza liczbę dni prowadzenia sprzedaży, jaka pozostała do końca roku (w opisywanej sytuacji liczonych od dnia 10 lutego 2014 r.),
D	–	oznacza liczbę dni w roku podatkowym.

Z wyliczenia wynika, iż limit wynosi 17.808,22 zł (20.000 zł × 325/365).

Załóżmy, że liczone narastająco obroty na rzecz osób fizycznych dnia 7 kwietnia br. osiągną wartość 17.815 zł. W związku z tym podatnik utraci prawo do zwolnienia i będzie musiał rozpocząć ewidencjonowanie obrotów w kasie od 1 lipca 2014 r., tj. po upływie dwóch miesięcy następujących po miesiącu, w którym limit został przekroczony.

W ustawie o VAT pojęcie "obrót" występuje wyłącznie w art. 111. W myśl tego przepisu podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących.

Przy czym, do obrotu wykazywanego w ewidencji prowadzonej przy zastosowaniu kas rejestrujących nie wlicza się kwoty podatku należnego (art. 111 ust. 1a ustawy o VAT).

W interpretacji indywidualnej z 1 lipca 2013 r., nr IPPP2/443-370/13-6/DG Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie wskazał m.in., że: " (…) Kwotę obrotu uprawniającą do zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania za pomocą kas rejestrujących określa się sumując całą sprzedaż na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. (…) "

Dodatkowo w § 3 ust. 2 rozporządzenia w sprawie kas określono, iż otrzymanie przed dokonaniem sprzedaży całości lub części należności (zapłaty) podlega ewidencjonowaniu z chwilą jej otrzymania.

W świetle powyższego uznać należy, że zaliczka nie stanowi odrębnej czynności podlegającej opodatkowaniu, lecz jest integralnie związana z dostawą towarów lub świadczeniem usług, na poczet których została uiszczona. Tym samym zaliczka otrzymana od osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, winna być uwzględniana przy wliczaniu wysokość obrotu uprawniającego do skorzystania ze zwolnienia z kasy.

» Zwrot zaliczki przed upływem terminu zwolnienia z ewidencjonowania

Od lutego 2014 r. rozpocząłem świadczenie usług budowlanych przede wszystkim na rzecz podmiotów gospodarczych oraz w niewielkim zakresie na rzecz osób prywatnych. Na poczet świadczenia przyszłych usług otrzymuję od osób prywatnych zaliczki. Czy w sytuacji, gdy jej otrzymanie spowoduje przekroczenie limitu zwalniającego ze stosowania kasy, a klient zwróci mi w całości tę zaliczkę (zrezygnuje z usługi) jeszcze przed terminem instalacji kasy będę i tak zobowiązany do ewidencjonowania obrotu przy jej użyciu?

Z przedstawionego pytania wynika, że po wpłacie zaliczki klient rezygnuje z usługi, w związku z czym Czytelnik zwraca mu ją w całości. Ma on wątpliwości czy jej zwrot przed terminem utraty mocy prawa do zwolnienia z ewidencjonowania wpłynie na kwotę limitu obligującego do instalacji kasy.

W sytuacji, gdy nie dojdzie do realizacji świadczenia, na poczet którego podatnik otrzymał wcześniej zaliczkę i w efekcie czego:

zaliczka zwrócona zostanie w okresie poprzedzającym moment utraty mocy zwolnienia z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej, o którym mowa w § 5 ust. 2 rozporządzenia w sprawie zwolnień,
pozostały obrót osiągnięty z tytułu świadczenia usług (dostawy towarów) na rzecz osób prywatnych nie przekroczy kwoty 20.000 zł liczonej proporcjonalnie

to podatnik będzie mógł nadal korzystać ze zwolnienia podmiotowego, nie dłużej jednak, niż do dnia 31 grudnia 2014 r.

Takie też stanowisko wyraził m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 29 sierpnia 2013 r., nr ITPP1/443-494/13/AJ.