Od 2015 r. zmiany w zakresie zwolnień z obowiązku stosowania kas rejestrujących

Zgodnie z art. 111 ust. 1 ustawy o VAT, do prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących są obowiązani podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Na mocy delegacji ustawowej Minister Finansów zwolnił jednak z obowiązku stosowania kas niektóre grupy podatników, a przepisem regulującym te zwolnienia do końca 2014 r. jest rozporządzenie w sprawie zwolnień.

W Dzienniku Ustaw z 7 listopada 2014 r., pod poz. 1544, opublikowane zostało "nowe" rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 4 listopada 2014 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących, które ma obowiązywać w latach 2015–2016.

Rozporządzenie to zawiera istotne zmiany dotyczące zwolnień z obowiązku stosowania kas fiskalnych, które w sposób znaczny ograniczą liczbę podatników uprawnionych do korzystania z tego przywileju.

1. Zwolnienia z obowiązku stosowania kas

1.1. Zwolnienie podmiotowe

W porównaniu do obecnie obowiązującego rozporządzenia, nowe rozporządzenie nie przewiduje zmian w zakresie zwolnienia podmiotowego. Oznacza to, że limit obrotów z tytułu dokonywanej sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej lub rolników ryczałtowych dla podatników kontynuujących działalność został utrzymany w niezmienionej wysokości, tj. 20.000 zł. Również w przypadku podatników rozpoczynających sprzedaż w trakcie roku podatkowego, limit 20.000 zł określany będzie – tak jak dotychczas – w proporcji do okresu jej wykonywania (§ 3 ust. 1 pkt 1 nowego rozporządzenia w sprawie zwolnień).

Z kolei podatnicy rozpoczynający po dniu 31 grudnia 2014 r. sprzedaż na rzecz ww. osób zwolnieni są z ewidencjonowania w danym roku podatkowym, jeżeli przewidywany przez nich obrót z tego tytułu nie przekroczy w danym roku, w proporcji do okresu wykonywania tych czynności, kwoty 20.000 zł (§ 3 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia).

Kalkulator limitu obrotu uprawniającego
do zwolnienia dostępny jest w serwisie
www.kalkulatory.gofin.pl

Dodatkowo w § 3 ust. 2 tego rozporządzenia zawarto zastrzeżenie (analogiczne jak jest obecnie), że podatnik, który w poprzednim roku był zobowiązany do ewidencjonowania przy zastosowaniu kasy obrotów lub przestał spełniać warunki do zwolnienia z tego obowiązku, nie może korzystać ze zwolnienia ze względu na limit obrotów.

Natomiast w § 3 ust. 4 wprowadzono regulację, na mocy której od 2015 r. nie będą wliczane do obrotu uprawniającego do zwolnienia z kas czynności, o których mowa w poz. 36 i poz. 49 załącznika do nowego rozporządzenia. Są to transakcje dostawy nieruchomości oraz dostawy towarów i świadczenia usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym zaliczane są przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

1.2. Zwolnienie przedmiotowe

W latach 2015–2016 zwolnieniu z ewidencjonowania będą podlegały (tak jak obecnie) czynności wymienione w załączniku do rozporządzenia jednak z kilkoma istotnymi zmianami.

W porównaniu do obecnie obowiązującego rozporządzenia, od 1 stycznia 2015 r. w katalogu czynności wymienionych w załączniku nie znajdą się zwolnienia wymienione w poz. 34 obecnego załącznika (tj. z tytułu liczby świadczonych usług i liczby odbiorców) oraz w poz. 43 (mowa tu jest o zwolnieniu sprzedaży biletów i rezerwacji miejsc przy przewozach rozkładowych pasażerskich ze względu na formę zapłaty). Usługi te będą mogły jednak korzystać ze zwolnienia określonego w § 2 nowego rozporządzenia, w związku z poz. 38 załącznika, czyli ze względu na formę zapłaty.

Ponadto mając na uwadze zmiany wprowadzone ustawą z dnia 25 lipca 2014 r. o zmianie ustawy o VAT oraz ustawy Ordynacja podatkowa (Dz. U. poz. 1171) dotyczące usług telekomunikacyjnych, nadawczych i elektronicznych, w załączniku do nowego rozporządzenia wprowadzono dla podmiotów świadczących te usługi zwolnienia określone w poz. 22, 23 i 24 załącznika.

Rozszerzono zakres zwolnienia dla usług notarialnych. Zwolnione z ewidencjonowania od początku przyszłego roku będą wszystkie czynności notarialne (bez względu na symbol PKWiU) określone w poz. 28 załącznika. Zmiana ta – jak czytamy w uzasadnieniu do projektu rozporządzenia – jest spowodowana tym, że czynności notarialnych mogą dokonywać także zastępca notarialny, jak i aplikant notarialny.

Pewnej modyfikacji uległ zapis w poz. 37 i 38 załącznika. Celem tej zmiany jest uwzględnienie możliwości wystąpienia różnych form płatności z tytułu świadczenia usług lub dostawy towarów w systemie wysyłkowym i objęcia ich zwolnieniem pod warunkiem, że świadczący usługę lub dokonujący dostawy towaru otrzyma zapłatę za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej.

Doprecyzowano także zapis w poz. 42 załącznika, w myśl którego od 2015 r. zwolnieniem z ewidencjonowania w transporcie kolejowym objęto również czynności pobierania należności (sprzedaży biletów) dokonywane przez inne osoby działające na rzecz przewoźników kolejowych (nie tylko drużyn konduktorskich).

Zwolnieniu z ewidencjonowania będzie podlegała także dostawa towarów i świadczenie usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym zaliczane są przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji (dodano poz. 49).

Treść rozporządzenia
dostępna jest w serwisie
www.przepisy.gofin.pl

1.3. Zwolnienia ze względu na strukturę obrotów

W zakresie zwolnienia podmiotowo-przedmiotowego (tj. związanego ze strukturą sprzedaży dokonywanej na rzecz osób fizycznych) nowe przepisy rozporządzenia utrzymują system zwolnień u podatników, u których udział wartości dostaw towarów i świadczonych usług wymienionych w części I załącznika w obrotach z działalności określonej w art. 111 ust. 1 ustawy o VAT jest większy niż 80%.

Niewielkiej zmianie uległ również obecnie obowiązujący § 3 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia. Zgodnie z nowym brzmieniem tego przepisu, w przypadku podatników rozpoczynających po 31 grudnia 2014 r. dostawę towarów lub świadczenie usług, zwolnienie podmiotowe będzie przysługiwało, jeżeli przewidywany przez podatnika udział procentowy obrotu:

a) za okres pierwszych sześciu miesięcy wykonywania tych czynności,

b) za okres do końca roku, w przypadku gdy okres wykonywania tycz czynności w roku podatkowym jest krótszy niż sześć miesięcy

– będzie wyższy niż 80%.

2. Czynności wyłączone ze zwolnienia z obowiązku stosowania z kas

W § 4 rozporządzenia zawarto katalog czynności, do których nie mają zastosowania zwolnienia określone w § 2 i § 3. Katalog wyłączeń został jednak znacznie rozszerzony w porównaniu do stanu obecnego. W 2015 r. bezwzględnym obowiązkiem ewidencjonowania objęte więc zostaną wymienione w § 4 pkt 2 lit. c–j) usługi, tj.:

naprawy pojazdów silnikowych oraz motorowerów (w tym naprawy opon, ich zakładania, bieżnikowania i regenerowania),
w zakresie wymiany opon i kół dla pojazdów silnikowych oraz motorowerów,
w zakresie badań i przeglądów technicznych pojazdów,
w zakresie opieki medycznej świadczonej przez lekarzy i lekarzy dentystów,
prawniczych, z wyłączeniem usług określonych w poz. 28 załącznika do rozporządzenia,
doradztwa podatkowego,
związanych z wyżywieniem (PKWiU 56), wyłącznie:

świadczonych przez stacjonarne placówki gastronomiczne, w tym również sezonowo, oraz
usług przygotowywania żywności dla odbiorców zewnętrznych (katering),

fryzjerskich, kosmetycznych i kosmetologicznych

– z wyjątkiem świadczenia usług na warunkach określonych w poz. 35 załącznika do rozporządzenia przez podatnika, o którym mowa w art. 8 ust. 2a ustawy o VAT (co oznacza w szczególności, że nabycie i odsprzedaż przez podatnika-pracodawcę przedmiotowych usług pracownikowi, w tym tzw. abonamentów medycznych, nie będzie podlegać bezwzględnemu obowiązkowi ewidencyjnemu) oraz świadczenia usług związanych z wyżywieniem wykonywanych na pokładach samolotów lub w sposób określony w poz. 45 załącznika do rozporządzenia.

Zatem w 2015 r. obowiązek stosowania kas rejestrujących będą miały m.in. wszystkie warsztaty samochodowe, zakłady kosmetyczne, lekarze i większość punktów gastronomicznych, świadczące usługi dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej lub rolników ryczałtowych.

Dodatkowo obowiązkiem ewidencjonowania objęto dostawę perfum i wód toaletowych (PKWiU 20.42.11.0), z wyjątkiem towarów dostarczanych na pokładach samolotów, jak również wszystkie nośniki danych cyfrowych i analogowych (zapisane i niezapisane) poprzez stosowne doprecyzowanie tego przepisu rozporządzenia.

3. Określenie terminów rozpoczęcia ewidencjonowania przy użyciu kasy

W § 5 omawianego rozporządzenia zawarto uregulowania określające moment utraty prawa do zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania. Generalnie utrzymano zasadę, że utrata prawa do zwolnienia z ewidencjonowania ma miejsce po upływie dwóch miesięcy następujących po miesiącu, w którym wystąpiło zdarzenie uniemożliwiające korzystanie z danego tytułu zwolnieniowego.

Z § 5 ust. 8 rozporządzenia wynika, że w przypadku podatników korzystających ze zwolnienia ze względu na wysokość obrotów, zwolnienie straci moc po upływie dwóch miesięcy następujących po miesiącu, w którym wykonano usługę, o której mowa w § 4 pkt 2 lit. c–j), z wyjątkiem podatników, którzy zaprzestaną przed upływem tego okresu świadczenia określonych w tym przepisie usług.

Oznacza to, jak czytamy w uzasadnieniu, że: "(…) Podatnik zobowiązany do ewidencjonowania obrotu z tytułu czynności, o której mowa w § 4 pkt 2 lit. c–j (ze względu na czasowy charakter zwolnień w § 8) nie będzie miał prawa do korzystania ze zwolnienia z tytułu limitu obrotów (co może mieć znaczenie dla innej, niż wskazana w § 4 pkt 2 lit. c–j, prowadzonej przez niego działalności). (…)"

W przypadku podatników korzystających ze zwolnienia z tytułu obrotów, którzy po zaprzestaniu świadczenia usług, o których mowa w § 4 pkt 2 lit. c–j), we wskazanym w § 5 ust. 8 okresie, ponownie wykonają taką usługę po upływie tego okresu, zwolnienie to traci moc z chwilą wykonania tej usługi.

Przepis § 5 ust. 10 nowego rozporządzenia stanowi doprecyzowanie mogących zrodzić się wątpliwości związanych z ewentualnym ustaleniem przez podatników terminu rozpoczęcia ewidencjonowania przy zastosowaniu kasy. Regulacja ta określa, że w przypadku, gdy dla danego podatnika mogą mieć zastosowanie różne terminy utraty mocy zwolnień – stosuje się termin najwcześniejszy.

4. Regulacje przejściowe

Przepisy § 8 i § 9 rozporządzenia zawierają regulacje przejściowe w zakresie stosowania przez podatników zwolnień z obowiązku ewidencjonowania, na mocy których m.in.:

podatnicy, którzy przestali spełniać warunki do zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania przed 1 stycznia 2015 r. zobowiązani są stosować terminy rozpoczęcia ewidencjonowania określone w rozporządzeniu z dnia 29 listopada 2012 r.,
podatnicy, którzy korzystali ze zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania do dnia wejścia w życie nowego rozporządzenia oraz na podstawie nowych regulacji nie będą mieli prawa do dalszego korzystania z tego zwolnienia zobligowani będą do rozpoczęcia ewidencjonowania z dniem 1 marca 2015 r.

Natomiast w przypadku podatników świadczących usługi wyłączone z prawa do zwolnienia (wymienione w § 4 pkt 2 lit. c–j), a mianowicie:

naprawy pojazdów silnikowych oraz motorowerów (w tym naprawy opon, ich zakładania, bieżnikowania i regenerowania),
w zakresie wymiany opon lub kół dla pojazdów silnikowych oraz motorowerów,
w zakresie badań i przeglądów technicznych pojazdów,
w zakresie opieki medycznej świadczonej przez lekarzy i lekarzy dentystów,
prawniczych, z wyłączeniem usług określonych w poz. 28 załącznika do rozporządzenia,
doradztwa podatkowego,
związanych z wyżywieniem (PKWiU 56), wyłącznie:

świadczonych przez stacjonarne placówki gastronomiczne, w tym również sezonowo, oraz
usług przygotowywania żywności dla odbiorców zewnętrznych (katering),

fryzjerskich, kosmetycznych i kosmetologicznych,

korzystające dotychczas ze zwolnienia ze względu na wysokość osiąganych obrotów, zwolnienie to straci moc w niżej wymienionych terminach (§ 9 rozporządzenia).

W przypadku podatników, którzy:

po dniu 31 grudnia 2014 r. będą kontynuowali wykonywanie ww. usług, ich świadczenie będzie zwolnione z obowiązku ewidencjonowania jedynie do dnia 28 lutego 2015 r. – zwolnienie to straci moc z dniem 1 marca 2015 r.;
przed dniem 1 stycznia 2015 r. zaprzestaną świadczenia ww. usług, a następnie, po wejściu w życie nowego rozporządzenia, świadczyć będą te usługi, ich świadczenie będzie zwolnione z obowiązku ewidencjonowania przez okres dwóch miesięcy następujących po miesiącu, w którym wykonana zostanie taka usługa, nie dłużej jednak niż do dnia utraty mocy zwolnień ze względu na wysokość obrotów, o których mowa w § 3 ust. 1 pkt 1,
po 31 grudnia 2014 r. rozpoczną wykonywanie ww. usług, ich świadczenie będzie zwolnione z obowiązku ewidencjonowania przez okres dwóch miesięcy następujących po miesiącu, w którym wykonana zostanie taka usługa, nie dłużej jednak niż do dnia utraty mocy zwolnień, o których mowa w § 3 ust. 1 pkt 1 i 2.

W przypadku natomiast podatników rozpoczynających po dniu 31 grudnia 2014 r. świadczenie usług wymienionych powyżej, którzy przed wykonaniem takiej usługi nie dokonywali sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, świadczenie tych usług będzie zwolnione z obowiązku ewidencjonowania przez okres dwóch miesięcy następujących po miesiącu, w którym wykonano taką usługę.